Παρέμβαση της Κομισιόν

Η κρίση που έχει ξεσπάσει γύρω από το έργο προκαλεί έντονη ανησυχία και στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με πληροφορίες, την επόμενη εβδομάδα έχει προγραμματιστεί τηλεδιάσκεψη ανάμεσα στους κ.κ. Παπασταύρου και Παπαναστασίου με τον Επίτροπο Ενέργειας Κάντρι Σίμσον Γιόργκενσεν. Η παρέμβαση αυτή θεωρείται ένδειξη του αυξανόμενου προβληματισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον κίνδυνο εκτροχιασμού του έργου, καθώς η πολιτική ένταση μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας δυσχεραίνει την επίλυση των τεχνικών και χρηματοδοτικών ζητημάτων.

Οι επιφυλάξεις της Λευκωσίας

Η κυπριακή κυβέρνηση εξακολουθεί να εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για την πρόοδο του έργου, επισημαίνοντας ότι οι υποθαλάσσιες έρευνες δεν έχουν προχωρήσει επαρκώς ώστε να εξασφαλιστεί σαφής εικόνα για τη βιωσιμότητα της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η καταβολή της πρώτης δόσης των 25 εκατ. ευρώ που προβλέπεται από τη διακρατική συμφωνία της Κύπρου θεωρείται πολιτικά δύσκολη, καθώς στη Λευκωσία επικρατεί ανησυχία ότι οι καταναλωτές θα επωμιστούν υψηλότερες ενεργειακές χρεώσεις για ένα έργο με αβέβαιο μέλλον.

Το πάγωμα των πληρωμών

Από την πλευρά της, η Αθήνα υπογραμμίζει ότι χωρίς την οικονομική συμμετοχή της Κύπρου, ο ΑΔΜΗΕ αδυνατεί να συνεχίσει τις πληρωμές προς τη γαλλική εταιρεία NEXANS, η οποία έχει αναλάβει την υλοποίηση του καλωδίου.
Ο ελληνικός διαχειριστής έχει ήδη διαθέσει περίπου 300 εκατ. ευρώ, στα οποία περιλαμβάνονται και τα 48 εκατ. ευρώ για την εξαγορά του έργου. Τα ποσά αυτά καλύπτονται μέσω ρυθμιζόμενων εσόδων, τα οποία βαρύνουν τον Έλληνα καταναλωτή.
Σε περίπτωση που η κυπριακή συμμετοχή των 25 εκατ. ευρώ δεν εκταμιευθεί, η NEXANS εξετάζει ακόμη και αναστολή των εργασιών, γεγονός που θα άφηνε το έργο σε κατάσταση πλήρους ακινησίας.

Διαφωνίες στις δαπάνες και ρήξη με τη ΡΑΕΚ

Η διαφορά απόψεων δεν περιορίζεται στο ύψος της συνεισφοράς, αλλά επεκτείνεται και στις αναγνωρισμένες δαπάνες του έργου. Η κυπριακή πλευρά αποδέχεται μόνο 82 εκατ. ευρώ από τα συνολικά 259 εκατ. ευρώ που επικαλείται ο ΑΔΜΗΕ. Το ζήτημα αυτό αποτέλεσε και τη βασική αιτία της έντονης αντιπαράθεσης της περασμένης εβδομάδας, μετά την απόφαση του διαχειριστή να προσφύγει κατά της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ).

Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, η προσφυγή ήταν υποχρεωτική για νομική θωράκιση της διοίκησης, κυρίως απέναντι στον στρατηγικό του μέτοχο, την κινεζική State Grid, η οποία κατέχει το 24% των μετοχών. Πηγές αναφέρουν ότι η κινεζική εταιρεία έχει ήδη θέσει όρο να μην διατεθούν επιπλέον κεφάλαια για το έργο πριν καταβληθούν τα 25 εκατ. ευρώ από την Κύπρο.

Αντίθετα, η Λευκωσία υποστηρίζει ότι η πλήρης αποτίμηση των δαπανών μπορεί να γίνει μόνο μετά την ολοκλήρωση του έργου και την προσκόμιση όλων των παραστατικών. Η ΡΑΕΚ υιοθετεί αυτή τη θέση, επισημαίνοντας ότι το έργο, προϋπολογισμού 1,9 δισ. ευρώ, πρέπει να χρηματοδοτηθεί από:

Ίδιους πόρους του ΑΔΜΗΕ,

Την ευρωπαϊκή επιχορήγηση ύψους 658 εκατ. ευρώ,

Τις εγκεκριμένες χρεώσεις στους Έλληνες καταναλωτές, και

Την κυπριακή συμμετοχή των 25 εκατ. ευρώ ετησίως για πέντε χρόνια, όπως προβλέπει η συμφωνία του Σεπτεμβρίου 2024.

Ωστόσο, η πρώτη δόση παραμένει παγωμένη στο κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών, καθώς ο υπουργός Μάκης Κεραυνός φέρεται να μην έχει εγκρίνει ακόμη την εκταμίευση.

Αναζητώντας κοινό έδαφος

Μέσα σε αυτό το κλίμα έντασης, ο κ. Παπασταύρου, μιλώντας τη Δευτέρα σε τηλεοπτική εκπομπή, επανέλαβε ότι το Great Sea Interconnector αποτελεί έργο στρατηγικής σημασίας για ολόκληρη την περιοχή, ικανό να τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και να μειώσει το κόστος ηλεκτρισμού. Υπενθύμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επενδύσει 657 εκατ. ευρώ και τόνισε ότι δεν είναι θεσμικά αποδεκτό να τίθεται υπό αμφισβήτηση μια συμφωνία υπογεγραμμένη από Ελλάδα, Κύπρο και Ε.Ε.
Απαντώντας στις καταγγελίες περί «εκβιασμών», σημείωσε πως το 51% του ΑΔΜΗΕ ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο: «Η Ελλάδα δεν εκβιάζει, ενεργεί θεσμικά», είπε χαρακτηριστικά.

Ένα έργο σε οριακό σημείο

Η σημερινή συνάντηση δεν αναμένεται να αποφέρει άμεσες αποφάσεις, αλλά να λειτουργήσει ως πρώτο βήμα επαναπροσέγγισης. Οι δύο πλευρές καλούνται να καθορίσουν το περιθώριο συνεννόησης και τα επόμενα βήματα για την επιβίωση του έργου.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσο η απόφαση για την καταβολή των 25 εκατ. ευρώ παραμένει σε εκκρεμότητα και τα πλοία των ερευνών παραμένουν ακινητοποιημένα, το έργο βρίσκεται ουσιαστικά σε νεκρό σημείο.