|
Οι πιέσεις λόγω
ενεργειακών ελλείψεων είναι ένα μακροχρόνιο πρόβλημα, που θα
καταστήσει την Ευρώπη φτωχότερη και λιγότερο ανταγωνιστική,
ενώ θα την επιβαρύνει με υψηλότερο δημόσιο χρέος. Η
αντιμετώπισή του, ταυτόχρονα με την ανάσχεση του υψηλού
πληθωρισμού, θα προκαλέσει φθορές που θα επουλωθούν σταδιακά.
Όπως έγραψε το Reuters σε πρόσφατη
ανάλυση του, οι ενεργειακές κρίσεις συνήθως προξενούν
τραύματα σε βάθος χρόνου, όπως επισημαίνει η Χέλεν Τόμσον
στο βιβλίο της «Disorder: Hard Times in the 21st Century».
Ας πάρουμε την κρίση στη Διώρυγα του Σουέζ το 1956, όταν η
Βρετανία, η Γαλλία και το Ισραήλ ματαίωσαν την εισβολή τους
στην Αίγυπτο, αφότου οι ΗΠΑ εξέφρασαν την αντίθεσή τους.
Αυτό βοήθησε να πειστούν πολλές ευρωπαϊκές χώρες να στραφούν
στη Σοβιετική Ενωση για προμήθειες υδρογονανθράκων, ενώ τις
συνέπειες της επιλογής τους τις βλέπουμε σήμερα. Ή, ας
σκεφθούμε τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973. Αυτός οδήγησε
σε τεράστιες αυξήσεις στις τιμές του αργού πετρελαίου,
τροφοδοτώντας τον υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος ανακόπηκε μόνο
με εργαλείο τη σκληρή μονεταριστική πολιτική και τις
τρομερές υφέσεις και στις δύο όχθες του Ατλαντικού στις
αρχές της δεκαετίας του 1980. Η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν
στην Ουκρανία είναι πιθανό να προκαλέσει ένα παρόμοιο
μακροχρόνιο τραύμα και η Γηραιά Ηπειρος δείχνει ιδιαίτερα
εκτεθειμένη.
Οι αναλυτές
υπηρεσιών κοινής ωφελείας της Goldman Sachs υπολογίζουν ότι
οι πελάτες τους θα πρέπει να πληρώσουν 1,3 τρισ. ευρώ
περισσότερα το 2023 εν συγκρίσει με το 2021, ακόμη κι αν οι
τιμές περιορίζονται σε επίπεδα τέτοια, που αποτρέπουν στους
παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας να σωρεύσουν υπερβολικά
κέρδη. Φυσικά, κι άλλα μέρη του κόσμου έχουν τρωθεί, αλλά οι
Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα τα πάνε καλύτερα. Η Αμερική
είναι η μεγάλη νικήτρια, γιατί καλύπτει το κενό της Ρωσίας
προμηθεύοντας την Ευρώπη με αέριο σχιστόλιθου σε εξωφρενικές
τιμές. Η Κίνα δεν παράγει πολύ πετρέλαιο και φυσικό αέριο,
αλλά βρίσκεται σε καλύτερη θέση από την Ευρώπη, παρατηρεί ο
Αλαστερ Σάιμ, διευθυντής τμήματος ερευνών παγκόσμιας αγοράς
ενέργειας της Citigroup. Η χώρα μείωσε ορισμένες εισαγωγές
φυσικού αερίου και κάλυψε το κενό με εξόρυξη εγχώριου
άνθρακα. Επιπλέον, αγόρασε ρωσικό πετρέλαιο με έκπτωση σε
σχέση με την τιμή της διεθνούς αγοράς. Αντιθέτως, η Ευρώπη
κατέβαλλε πάντα υψηλό τίμημα για το ρωσικό φυσικό αέριο,
αφού αγνοούσε τα προειδοποιητικά μηνύματα της εισβολής στη
Γεωργία από τον Πούτιν και της προσάρτησης της Κριμαίας το
2014.
Δεν είναι μόνο
οι βραχυπρόθεσμες τιμές που εκτινάσσονται στα ύψη. Η τιμή
του φυσικού αερίου φέτος τον χειμώνα είναι περίπου 215 ευρώ
η μεγαβατώρα, ήτοι επταπλάσια από πέρυσι, ενώ και το αέριο
παράδοσης τον χειμώνα του 2023 εξακολουθεί να κοστίζει κοντά
στα 200 ευρώ η μεγαβατώρα. Επιπλέον, η Ευρώπη για να πείσει
τους προμηθευτές φυσικού αερίου από τη Βόρεια Αφρική, ας
πούμε, να αυξήσουν την παραγωγή, θα χρειαστεί να δεσμευτεί
με μακροπρόθεσμα συμβόλαια σε υψηλές τιμές, ενώ θα
κατασκευάζει ακριβούς αγωγούς και άλλες υποδομές. Οι
Ευρωπαίοι ηγέτες, φυσικά, θα επιταχύνουν την εξάπλωση της
πράσινης ενέργειας. Εντούτοις, καθώς η Αμερική και η Κίνα
αυξάνουν επίσης τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κατασκευή
αιολικών πάρκων και φωτοβολταϊκών συστημάτων δεν θα είναι
τόσο φθηνή όσο πριν.
Ολα αυτά θα
διαβρώσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Η Ευρωζώνη, η
οποία στο παρελθόν είχε μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα, τώρα
εμφανίζει υψηλό έλλειμμα. Οι χαμηλότερες συναλλαγματικές
ισοτιμίες μπορούν να αντισταθμίσουν μερικά μειονεκτήματα. Το
ευρώ και η λίρα Αγγλίας, τέλος, έχουν υποχωρήσει 10% και
13%, αντίστοιχα, έναντι του δολαρίου μέχρι στιγμής φέτος.
Αλλά η υποτίμηση κάνει την Ευρώπη φτωχότερη και δεν θα
συνδράμει από μόνη της κλάδους έντασης ενέργειας, όπως ο
χάλυβας, τα χημικά και το χαρτί, που έχουν ήδη περικόψει την
παραγωγή τους. |
