|
Oι τελευταίες
εβδομάδες ήταν ιδιαζόντως δύσκολες για το Facebook. Αρχικά
έπρεπε να αντεπεξέλθει στην αποκάλυψη πληροφοριών για τις
πρακτικές του, που δημοσιοποίησε μια πρώην υπάλληλός του.
Μετά, υπήρξε διακοπή λειτουργίας των υπηρεσιών του από το Instagram μέχρι
το WhatsApp. Βέβαια, στη βραχεία ιστορία του το δίκτυο έχει
ξεπεράσει πολλά προβλήματα, αλλά κάθε σκάνδαλο υπονομεύει
την εύθραυστη εμπιστοσύνη και συναίνεση, επί της οποίας
βασίζονται οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και ειδικά η
Facebook.
Όπως έγραψε
προσφάτως το Reuters σε ένα πολύ
ενδιαφέρον άρθρο, σήμερα πλέον φαντάζει επιτακτική η ανάγκη
αναμόρφωσης του «καπιταλισμού της παρακολούθησης». Το εν
λόγω κοινωνικό δίκτυο υποτίθεται πως μεταχειρίζεται ισότιμα
όλους ανεξαιρέτως τους χρήστες του. Εσωτερικά έγγραφα, που
δημοσιοποίησε η Wall Street Journal, έδειξαν ότι οι πιο
προνομιούχοι αποφεύγουν τους αυστηρούς αλγορίθμους του.
Ο ιδρυτής του
Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ αναφέρει πως αυτό εκπληρώνει τις
συναισθηματικές, πνευματικές και προσωπικές ανάγκες των
χρηστών. Παρά ταύτα, εσωτερική έρευνα από την
πληροφοριοδότρια δημοσίου συμφέροντος Φράνσις Χάουγκεν
κατέδειξε ότι οι εντός εταιρείας γνώριζαν πως το Instagram
μπορούσε να βλάψει τους νεαρούς χρήστες. Επίσης, έρευνα του
2017 αναφέρει πως το Facebook «δεν προάγει την ευζωία των
ανθρώπων», συνιστώντας να μειώσουν τη χρήση του. Η
πανεπιστημιακός του Χάρβαρντ Σοσάνα Ζουμπόφ, στο ρηξικέλευθο
βιβλίο της. «Η εποχή του καπιταλισμού της παρακολούθησης»,
αναφέρει ότι οι Google και Facebooκ δημιούργησαν νέα
οικονομική τάξη, αποσπώντας προσωπικά δεδομένα των χρηστών
τους. Η ανθρώπινη εμπειρία τούς προμηθεύει πρώτες ύλες, που
μεταφράζονται σε συμπεριφορικά δεδομένα προς πώληση για
σκοπούς μάρκετινγκ.
Το παραδοσιακό καπιταλιστικό
μοντέλο προϋποθέτει τον τέλειο ανταγωνισμό μεταξύ πληθώρας
εταιρειών για την παροχή υπηρεσιών και αγαθών προς
ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών. Από την άλλη, ο «καπιταλισμός
της παρακολούθησης» κυριαρχείται από απόρθητα μονοπώλια, που
απολαμβάνουν οικονομίες κλίμακος και μεγάλου εύρους.
Αντίθετα με τους βιομηχανικούς ομίλους, δημιουργούν
συγκριτικά λίγες θέσεις εργασίας. Ακόμα και στη χειρότερη
φάση της Μεγάλης Υφεσης η General Motors απασχολούσε
περισσότερους ανθρώπους από όσους οι Facebook και Google στο
απόγειο της ανάπτυξής τους. Και, πρωτίστως, οι καπιταλιστές
της παρακολούθησης και οι χρήστες των υπηρεσιών τους δεν
συνδέονται με παραδοσιακά συμβόλαια αμοιβαιότητας. Αντ’
αυτών οι χρήστες δεσμεύονται από επιζήμιους όρους σε
συμφωνίες εξυπηρέτησης, οι οποίες είναι αορίστου χρόνου και,
όπως παρατηρεί η Σουσάνα Ζουμπόφ, μπορούν να τροποποιηθούν
μονομερώς και συχνά άνευ ενημέρωσης ή συναίνεσης. Τεράστιες
ποσότητες προσωπικών δεδομένων αποσπώνται με σχετικά μικρό
κόστος. Ο Τζο Μπάιντεν διακηρύττει ότι «καπιταλισμός άνευ
ανταγωνισμού, δεν είναι καπιταλισμός, αλλά εκμετάλλευση». Ο
Ανταμ Σμιθ θα συμφωνούσε. |
