|
H οικονομική
θεωρία σήμερα έχει απομακρυνθεί κατά πολύ από αυτό το οποίο
συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο. Τα κανονιστικά μοντέλα της
αποτυπώνουν τον κόσμο των επιχειρήσεων ως μία και μόνη
αντιπροσωπευτική μονάδα, η οποία λειτουργεί προς το συμφέρον
των ιδιοκτητών.
Όπως έγραψε
προσφάτως σε άρθρο του το Reuters,
στο τελευταίο βιβλίο του, «Τα οικονομικά του χρηματιστηρίου»,
ο βετεράνος οικονομολόγος Άντριου Σμίθερς σηκώνει το πέπλο
για να αποκαλύψει έναν κόσμο όπου οι διευθυντές των
εισηγμένων εταιρειών θέτουν το δικό τους συμφέρον σε
προτεραιότητα και επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν την τρέχουσα
τιμή της μετοχής και όχι τις θεμελιώδεις αξίες. Στις ΗΠΑ, οι
πράξεις τους έχουν φέρει ως αποτέλεσμα ένα υπερτιμημένο
χρηματιστήριο, υπερβολικά υψηλό χρέος και ελλιπή επίπεδα σε
επενδύσεις.
Ο Σμίθερς, ο
οποίος ξεκίνησε να εργάζεται στο Σίτι του Λονδίνου πριν από
60 χρόνια και κάποτε διοικούσε τον κλάδο διαχείρισης
κεφαλαίων της εμπορικής τράπεζας S. G. Warburg, ανήκει σε
μια παράδοση οικονομολόγων, των οποίων η θεωρία
σχηματοποιήθηκε από την καθημερινή πράξη. Ο Ντέιβιντ
Ρικάρντο ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως χρηματιστής, ενώ ο
Τζον Μέιναρντ Κέινς διετέλεσε οικονομικός διαχειριστής της
σχολής του στο Κέμπριτζ και πρόεδρος ασφαλιστικής εταιρείας.
Κατά τον Σμίθερς, τα οικονομικά μοντέλα θα πρέπει να
προσαρμόζονται με την εγνωσμένη ανθρώπινη συμπεριφορά και να
τίθενται υπό δοκιμή, κάνοντας χρήση δεδομένων του
πραγματικού κόσμου. Η θεωρία δηλώνει ότι οι διευθυντές των
εταιρειών έχουν κοινά συμφέροντα με τους μετόχους. Στην
πραγματικότητα έχουν διαφορετικές προτεραιότητες. Τα στελέχη
αποβλέπουν να διατηρήσουν τη θέση τους και να αυξήσουν την
αξία των αποδοχών τους, οι οποίες συναρτώνται με τις μετοχές.
Εάν οι
διοικήσεις των εισηγμένων εταιρειών τείνουν να μεγιστοποιούν
τον καθαρό πλούτο των δραστηριοτήτων τους, τότε θα πρέπει να
εκδίδουν μετοχές όταν το κόστος κεφαλαίου είναι χαμηλό (και
οι μετοχές έχουν αποτιμηθεί σε υψηλά επίπεδα στην αγορά) και
να χρησιμοποιήσουν το κεφάλαιο για επενδύσεις. Δεν
λειτουργούν με τον τρόπο αυτό όμως, διότι ο άμεσος
αντίκτυπος από τις νέες επενδύσεις είναι η μείωση των ανά
μετοχή κερδών της εταιρείας τους. Μαζί με την έκδοση νέων
μετοχών, αυτό δείχνει προσωρινά να πιέζει προς τα κάτω τις
τιμές των μετοχών. Αντ’ αυτών, οι διοικήσεις προτιμούν να
δανειστούν και να αγοράσουν εκ νέου μετοχές σε διογκωμένες
τιμές. Η θεωρία περί τα χρηματοπιστωτικά υποστηρίζει ότι η
αποτίμηση μιας εταιρείας δεν μπορεί να αλλάζει ανάλογα με
τον τρόπο χρηματοδότησής της, δηλαδή εάν πρόκειται για
δανεισμό ή κεφάλαια. Στην πραγματικότητα, οι εξαγορές ιδίων
μετοχών με πίστωση εξυπηρετεί στην ενίσχυση της τιμής της
μετοχής, όπως διατείνεται ο Αντριου Σμίθερς. Επιπλέον,
παρατηρεί ότι οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να διατηρήσουν μια
σταθερή αναλογία των καταβολών των τόκων προς τα κέρδη.
Οπότε, όσο τα μακροπρόθεσμα επιτόκια υποχωρούν, τόσο και
περισσότερο οι αμερικανικές εταιρείες δανείζονται για εκ
νέου απόκτηση των μετοχών τους.
Κατόπιν τούτων,
η αποτίμηση του αμερικανικού χρηματιστηρίου έχει σημαντικά
αποκλίνει από την ορθή του αξία. Η θεωρία των
χρηματοπιστωτικών αρνείται ότι μπορούμε να εντοπίσουμε μία «φούσκα»
στο χρηματιστήριο την ώρα που δημιουργείται. Οι μελλοντικές
διακυμάνσεις στις μετοχές δεν προβλέπονται. Ο Αντριου
Σμίθερς, τέλος, τονίζει ότι αυτό ισχύει σε κοντινό ορίζοντα.
Σε πιο μεγάλες περιόδους, όμως, η συμπεριφορά του
χρηματιστηρίου δεν είναι τυχαία. Τα τελευταία 200 χρόνια οι
μετοχές των αμερικανικών ομίλων κατά μέσον όρο έχουν
πραγματική απόδοση 6,7%. Οι δε περίοδοι με αποδόσεις άνω του
μέσου όρου ακολουθούνται από φάσεις με χαμηλότερες του
συνήθους αποδόσεις και αντιστρόφως. |
