|
Όπως
έγραψε σε πρόσφατο άρθρο της στο Project Syndicate, η
Diane Coyle (καθηγήτρια Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο
του Κέμπριτζ), μέχρι
φέτος, ο πληθωρισμός σε προηγμένες οικονομίες όπως οι
Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν τόσο χαμηλός
για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που έπρεπε να φτάσει κανείς
στη μέση ηλικία για να θυμηθεί πώς ήταν να ζεις τις αυξήσεις
των τιμών στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Δεν ήταν ωραία.
Ωστόσο, οι αριθμοί μόνο δεν αποκαλύπτουν το τίμημα που έχει
ο υψηλός πληθωρισμός. Ούτε μια αιτιολογημένη οικονομική
εκτίμηση του κόστους του, συμπεριλαμβανομένων των
στρεβλώσεων που προκύπτουν όταν οι αυξανόμενες τιμές
αλληλεπιδρούν με το φορολογικό σύστημα, τη μείωση των
αποταμιεύσεων των νοικοκυριών ή την επίδραση της
αβεβαιότητας στις επενδύσεις και στην ανάπτυξη.
Η Τράπεζα της
Αγγλίας καλεί επανειλημμένα τους εργαζομένους να μη ζητούν
αυξήσεις μισθών αντίστοιχες με τον πληθωρισμό. Ο φόβος της
για μια σπείρα μισθού-τιμής είναι λογικός. Ωστόσο, οι
ορθολογικές οικονομικές εκτιμήσεις δεν λαμβάνουν υπόψη τις
συναισθηματικές συνέπειες του υψηλού πληθωρισμού. Αυτό
γίνεται πιο εύκολα κατανοητό στην περίπτωση του
υπερπληθωρισμού. Η εμπειρία της Γερμανίας στη δεκαετία του
1920 θεωρείται ευρέως ότι συνέβαλε στην κοινωνική αστάθεια
και ότι είχε αντίκτυπο στη χάραξη οικονομικής πολιτικής που
συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Αλλά ακόμα και
μικρότερα πληθωριστικά επεισόδια όπως αυτό της δεκαετίας του
1970 αφήνουν συναισθηματικά σημάδια. Ήμουν έφηβη τότε και
θυμάμαι έντονα την ανησυχία της μητέρας μου για το εάν θα
μπορούσε να αντέξει οικονομικά τον εβδομαδιαίο λογαριασμό
του φαγητού. Είχε ένα ντουλάπι όπου φύλαγε κονσέρβες ή ξηρά
προϊόντα που αγόραζαν με ειδική προσφορά, ένα είδος
αποταμιευτικού λογαριασμού για τη διατροφή της οικογένειας.
Εχω ένα παρόμοιο ντουλάπι στο σπίτι ακόμα και σήμερα, και
έχω επίσης κληρονομήσει την εμμονή της να σβήνει τα φώτα και
να κρατά τον θερμοστάτη χαμηλά. Αυτές οι συνήθειες θα
στηρίξουν την οικογένειά μου το 2022 και το 2023, αλλά
προηγούνται της τρέχουσας κρίσης, αντανακλώντας το αποτύπωμα
των φόβων της μητέρας μου.
Το μη
νομισματικό κόστος του αυξανόμενου πληθωρισμού ακολουθεί την
πολύ διαφορετική αλλά εξίσου καταστροφική εμπειρία της
πανδημίας COVID-19. Πώς θα επηρεάσει ένας οικονομικά σκληρός
χειμώνας τους νέους που έχουν ήδη περάσει το μεγαλύτερο
μέρος των δύο τελευταίων ετών αποκομμένοι από τους
συνομηλίκους τους λόγω lockdown και είδαν την εκπαίδευσή
τους να διαταράσσεται; Μια βαθιά ανήσυχη γενιά πλάθεται
μπροστά στα μάτια μας. Η αναγνώριση του συναισθηματικού
κόστους του σημερινού πληθωρισμού οδηγεί σε δύο συμπεράσματα.
Το ένα είναι ότι η πολιτική απάντηση είναι πιο δύσκολη – και
πιο σημαντική – από την ορθότητα των οικονομικών. Το άλλο
συμπέρασμα είναι ότι αυτή η περίοδος πιθανότατα θα έχει
σημαντικές κοινωνικές συνέπειες. |
