|
Μπορεί να
αντιμετωπίζει επιβράδυνση αλλά η κινεζική οικονομία έχει
κάνει εντυπωσιακά μακρύ δρόμο. Από τότε που αγκάλιασε τον
καπιταλισμό τη δεκαετία του 1980 έχει γίνει η δεύτερη
μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Ακόμη πιο αξιοσημείωτο
είναι ότι το έκανε παρά μια αδυσώπητη σειρά σκανδάλων
διαφθοράς. Όπως έγραψε σε πρόσφατο άρθρο του η καθηγήτρια
Πολιτικής Οικονομίας στο Johns Hopkins University, Γουέν
Γουέν Ανγκ, γιατί, λοιπόν, η κινεζική οικονομία αναπτύχθηκε
ραγδαία παρά τη διαφθορά; Και γιατί επιβραδύνεται μόλις
τώρα, ύστερα από τέσσερις δεκαετίες συνεχούς άνθησης; Η
απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα απαιτεί την επανεξέταση
δημοφιλών αφηγήσεων της δυτικής ιστορίας και την εγκυρότητα
των παγκόσμιων δεικτών διαφθοράς.
Στην πραγματικότητα,
κοιτάζοντας λίγο πιο πίσω στον χρόνο αποκαλύπτεται ότι η
Κίνα δεν είναι τόσο μοναδική. Οταν οι Ηνωμένες Πολιτείες
ήταν μια αναδυόμενη οικονομία στα τέλη του δέκατου ένατου
αιώνα κι αυτές γνώρισαν ανεξέλεγκτη διαφθορά. Αλλά πολλά
στοιχεία της Χρυσής Εποχής της Αμερικής έχουν ξεχαστεί προ
πολλού.
Οι μετρήσεις
παγκόσμιας διαφθοράς καταγράφουν τη «διαφθορά των φτωχών»,
αλλά όχι τη «διαφθορά των πλουσίων». Η στήριξη σε αυτούς
τους επιμέρους δείκτες έχει συσκοτίσει ένα σημαντικό
ιστορικό πρότυπο: καπιταλιστικές υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ
δεν εξάλειψαν απαραίτητα τη διαφθορά. Αντίθετα, η διαφθορά
τους εξελίχθηκε προς νομιμοποιημένες συναλλαγές μεταξύ ελίτ,
που συχνά προκαλούσαν οικονομικές φούσκες. Ετσι, η Κίνα
εμφανίζεται ως ανώμαλη μόνο αν λάβει κανείς ως σημείο
αναφοράς την εξιδανικευμένη Δύση. Στην Αμερική, τα
προβλήματα που πηγάζουν από τον λεγόμενο «καπιταλισμό μεταξύ
φίλων» (crony capitalism, το όφελος των ελίτ με τις
πολιτικές διασυνδέσεις) ξέσπασαν πολλές φορές κατά τον
δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα.
Το παλιό μοντέλο
ανάπτυξης της Κίνας επικεντρωνόταν εξ ολοκλήρου στο ΑΕΠ και,
ως εκ τούτου, έδινε ελάχιστη σημασία στην ποιότητα της
ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, η αφθονία των κεφαλαίων
πλούτισε μια χούφτα καπιταλιστών που πλήρωναν για προνόμια
και αντάμειβαν τους πολιτικούς που εξυπηρετούσαν τα
συμφέροντά τους.
Ο πρόεδρος Σι
Τζινπίνγκ κληρονόμησε μια χρυσή εποχή της χώρας από τους
προκατόχους του. Ενώ η καθοριστική πρόκληση των προηγούμενων
κινέζων ηγετών ήταν να μειώσουν τη φτώχεια μέσω της
ανάπτυξης, ο Σι έπρεπε να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις κατά
του crony capitalism και τις κερδοσκοπικές φούσκες.
Στις ΗΠΑ, η διαφθορά
ήταν αρχικά ανεξέλεγκτη και μόνο αργότερα το σύστημα άλλαξε
περισσότερο. Η Κίνα έχει ήδη εν μέρει επαναλάβει αυτή την
αναπτυξιακή πορεία. Η ιστορική ανάπτυξη της ίδιας της Κίνας
δεν έφερε παρά μόνο ένα νέο, με μεγαλύτερες προκλήσεις,
σύνολο προβλημάτων για τα μεσαία εισοδήματα. |
