|
Η διαφωνία
"φουσκώνει" εντός της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας των
ΗΠΑ (Federal Reserve), καθώς μια ασθμαίνουσα ανάπτυξη και οι
πληθωριστικοί κίνδυνοι τραβούν τους υπεύθυνους χάραξης
πολιτικής προς διαφορετικές κατευθύνσεις τον καθένα. Αν
νομίζετε ότι η συζήτηση μοιάζει "φλογερή" τώρα, απλώς
περιμένετε μέχρι το γ’ τρίμηνο του 2023, όταν η ύφεση μπορεί
να βρίσκεται στο κατώφλι της οικονομίας των ΗΠΑ.
Όπως έγραψε σε
πρόσφατο άρθρο του στο Bloomberg o Jonathan Levin, η
περασμένη εβδομάδα πρόσφερε μια γεύση των εντεινόμενων
αντιθέσεων. Την Τρίτη, ο πρόεδρος της Fed του Σικάγο Austan
Goolsbee, ένα "περιστέρι" το οποίο ψηφίζει για πρώτη φορά
στην επιτροπή καθορισμού επιτοκίων φέτος, κάλεσε σε
"προσοχή, επαγρύπνηση και σύνεση" στη νομισματική πολιτική
μετά τη χρεοκοπία δύο αμερικανικών τραπεζών, σε κάτι το
οποίο φαινόταν σαν σιωπηρή έγκριση μιας πιθανής παύσης στις
αυξήσεις επιτοκίων. Όπως το έθεσε:
"Δεδομένης της
αβεβαιότητας [σχετικά με το πού] οδηγούν οι συγκεκριμένοι
χρηματοοικονομικοί αντίρροποι άνεμοι, υποθέτω ότι πρέπει να
είμαστε προσεκτικοί. Θα πρέπει να συγκεντρώσουμε περαιτέρω
δεδομένα και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί
σχετικά με την υπερβολικά επιθετική αύξηση των επιτοκίων,
μέχρι να δούμε πόση δουλειά κάνουν οι αντίρροποι αυτοί
άνεμοι για εμάς ως προς τη μείωση του πληθωρισμού".
Λίγες μέρες
αργότερα, ο Christopher Waller, μέλος του Δ.Σ. της Fed,
εκφώνησε μια ομιλία στην οποία εστίαζε στο γιατί τα επιτόκια
έπρεπε να αυξηθούν επειδή ο πληθωρισμός "είναι ακόμα πολύ
υψηλός". Να τι ανέφερε ο Waller:
"Επειδή οι
χρηματοπιστωτικές συνθήκες δεν έχουν σφίξει σημαντικά, η
αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι ισχυρή και αρκετά σφιχτή
και ο πληθωρισμός είναι πολύ πάνω από τον στόχο, η
νομισματική πολιτική πρέπει να αυστηροποιηθεί περαιτέρω.
Πόσο περισσότερο; Θα εξαρτηθεί από τα εισερχόμενα στοιχεία
για τον πληθωρισμό, την πραγματική οικονομία και την έκταση
αυτών των αυστηροποιημένων πιστωτικών όρων".
Σύμφωνα πάντα με τα
όσα γράφει στο άρθρο του ο Levin.
Υπήρχε μια
αξιοσημείωτη διαφορά στην ισορροπία των δύο ομιλιών που
απεικονίζει την ανάδυση δύο διακριτών κοσμοθεωριών. Ο
Goolsbee εστίασε στους κινδύνους για την ανάπτυξη (οι λέξεις
"χρηματοοικονομική πίεση" εμφανίστηκαν 10 φορές), ενώ ο
Waller στάθηκε κυρίως στον επίμονα υψηλό πληθωρισμό. Δεν
έχουν σημασία οι προσεκτικές επιφυλάξεις και στις δύο
ομιλίες. Για ένα τόσο ήπιο ζεύγος υπευθύνων χάραξης
πολιτικής της Fed, τα παραπάνω φαντάζουν σαν κήρυξη πολέμου
λέξεων. Αναμείνατε η ασυμφωνία να αναπτυχθεί περισσότερο από
εδώ και πέρα - και μαζί της και η σύγχυση στην αγορά
ομολόγων.
Η νομισματική
πολιτική, φυσικά, ήταν σχετικά απλή τον περασμένο χρόνο. Οι
ΗΠΑ είδαν τον χειρότερο πληθωρισμό των τελευταίων 40 ετών, η
αγορά εργασίας φαινόταν να είναι ιστορικά σφιχτή και οι
καταναλωτικές δαπάνες ήταν ισχυρές. Υπό αυτές τις συνθήκες,
οποιοσδήποτε αρχάριος στην κεντρική τραπεζική γνωρίζει ότι
υποτίθεται πως πρέπει να αυξήσει τα επιτόκια και αυτό
ακριβώς έκανε η Fed ανηλεώς (και σχεδόν ομόφωνα) τους
τελευταίους 13 μήνες, με μόνο δύο διαφωνίες από τον Μάρτιο
του 2022.
Πλέον, οι ΗΠΑ
οδεύουν προς αυτό που πολλοί οικονομολόγοι -
συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού της Fed - υποψιάζονται
ότι θα είναι μια ύφεση το β’ εξάμηνο του έτους. Το τραπεζικό
σύστημα των ΗΠΑ βρίσκεται σε έδαφος αναταραχής μετά την
κατάρρευση της Silicon Valley Bank και της Signature Bank,
με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αναμένεται να ενισχύσουν
τους όρους της χορήγησης πίστης.
Η αγορά εμπορικών
ακινήτων αντιμετωπίζει φέτος ένα επικίνδυνο τείχος λήξης
χρέους και πτώσης της αξίας των ακινήτων. Η δε αφερεγγυότητα
των καταναλωτών, η οποία ήταν εξαιρετικά χαμηλή, αρχίζει να
αυξάνεται ξανά σε κατηγορίες όπως τα δάνεια αυτοκινήτων. Όλα
αυτά είναι μια συνταγή για εσωτερικές διαμάχες στη Fed,
ειδικά εάν οι οικονομολόγοι έχουν δίκιο για μια επερχόμενη
"ήπια ύφεση" - αρκετά επώδυνη για να οδηγήσει ανθρώπους
εκτός αγοράς εργασίας, αλλά όχι τόσο βαθιά αρχικά ώστε να
"σβήσει" τον πληθωρισμό. Σε τελική ανάλυση, μια λεκτική
αντιπαράθεση σε κοινή θέα θα έκανε την πολιτική της Fed
λιγότερο αποτελεσματική και ο πρόεδρός της, Jerome Powell,
θα πρέπει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να
διασφαλίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί.
Όπως σχολιάζει στο
άρθρο του στο Bloomberg o
Levin τις
προηγούμενες δεκαετίες, η Fed δεν χρειαζόταν να ανησυχεί για
αυτή την κακοφωνία στις επικοινωνίες της. Απέφευγε απλώς να
επικοινωνεί. Ο πρώην πρόεδρός της, Alan Greenspan, είπε
περίφημα σε μια επιτροπή του Κογκρέσου το 1987: "Από τότε
που έγινα κεντρικός τραπεζίτης, έμαθα να μουρμουρίζω με
μεγάλη ασυνέπεια. Αν σας φαίνομαι αδικαιολόγητα ξεκάθαρος,
μάλλον έχετε παρεξηγήσει εκείνο που είπα". Μόλις το 1994 η
Fed άρχισε να δημοσιεύει δελτία Τύπου ταυτόχρονα με τις
αποφάσεις της για τη νομισματική πολιτική. Πριν από εκείνη
τη χρονιά, οι συμμετέχοντες στην αγορά έπρεπε κυρίως να
παρακολουθούν το γραφείο συναλλαγών ανοιχτής αγοράς της Fed
για "σημάδια". Από τότε ωστόσο που ο Ben Bernanke έγινε
πρόεδρος το 2006, οι αξιωματούχοι της Fed επικοινωνούν συχνά
με το κοινό. Σε πρώτο επίπεδο, αυτή είναι μια θετική
εξέλιξη. Οι δημοκρατικές κοινωνίες πρέπει να απαιτούν
διαφάνεια από τους δημόσιους θεσμούς τους.
Παρόλα αυτά, μερικές
φορές φαίνεται πια σαν να ζούμε μια "υπερφόρτωση
διαφάνειας", με τους ομιλητές της Fed να κάνουν συνεχώς
παρατηρήσεις σε περιφερειακούς οικονομικούς συλλόγους,
πανεπιστήμια και σε τηλεοπτικές εκπομπές χρηματοοικονομικού
ενδιαφέροντος. Κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πρόβλημα, εφόσον οι
υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βρίσκονται γενικά στον ίδιο
τόνο. Όταν όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και το διακύβευμα
είναι υψηλό, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτοτραυματισμούς
και σε κατάρρευση της επικοινώνησης της πολιτικής της Fed.
Σε μια ομιλία του το
2016, ο πρόεδρος Powell - τότε μέλος του Δ.Σ. της Fed -
υποβάθμιζε τις ανησυχίες για το "πρόβλημα της κακοφωνίας".
Σημείωνε ότι οι ομιλίες των επιτελών της Fed δείχνουν στο
κοινό ότι στην επιτροπή εκπροσωπείται μια ποικιλία απόψεων
και αυτό θα πρέπει να είναι κάπως ενθαρρυντικό για όσους
βρίσκονται έξω απ’ αυτήν και διαφωνούν με την πολιτική της.
Κάπως κωμικά, ο Powell πρότεινε επίσης ότι όσοι ενοχλούνται
από αυτό θα πρέπει απλώς να σταματήσουν να "διαβάζουν πάρα
πολλά για την πορεία της πολιτικής σε όλο αυτό τον όγκο
πληροφορίας". Ακολουθεί ο τρόπος με τον οποίο απέκρουσε αυτό
το είδος σχολίων:
"Πολλοί από εμάς
απολαμβάνουμε να βγαίνουμε από το γραφείο για να μιλήσουμε
σε εξωτερικές ομάδες. Φαίνεται να απολαμβάνουμε να μιλάμε σε
δημοσιογράφους εντύπων και σε μερικούς από εμάς αρέσει να
πηγαίνουμε στην τηλεόραση. Με τον πολλαπλασιασμό των μέσων
ενημέρωσης κάθε είδους, υπάρχει ανάγκη για περιεχόμενο και
έχουμε υπάρξει πρόθυμοι προμηθευτές. Κατά την άποψή μου,
αυτές οι δημόσιες εμφανίσεις δεν αφορούν σε μεγάλο βσθμό την
απόκτηση μόχλευσης σε μια εσωτερική διαπραγμάτευση στη Fed".
Δεν θα ήταν το
βασικό μου σενάριο, ίσως όμως πράγματι αυτές οι ομιλίες να
είναι απλώς ένα διασκεδαστικό χόμπι και όλες οι
βαθυστόχαστες αναλύσεις μετά από αυτές να είναι κυρίως
παιχνίδια για το μυαλό μας. Είτε έτσι είτε αλλιώς,
τρισεκατομμύρια δολάρια μπορούν να αλλάξουν χέρια με βάση
αυτές τις ομιλίες και αυτό δεν πρόκειται να μεταβληθεί
σύντομα. Οι traders πρέπει να ακούν προσεκτικά και να
συναλλάσσονται με βάση τα σχόλια των ανθρώπων της Fed,
επειδή όλοι οι ομόλογοί τους το πράττουν και οι ίδιοι
δε θέλουν να χάσουν. Σε ένα περιβάλλον σαν αυτό, ο Powell
ίσως να πρέπει να επανεκτιμήσει τη σοβαρότητα και τη σημασία
της "κακοφωνίας". Εάν η Fed δεν μπορεί να μιλήσει με μια
συνεκτική φωνή όταν έχει τη μεγαλύτερη σημασία, οι κεντρικοί
τραπεζίτες μπορεί να χρειάζεται να λάβουν τη συμβουλή να
βρουν μια νέα μορφή να ξεσκάνε εκτός γραφείου.
Όταν ο Bernanke
ξεκίνησε την ώθηση προς τη διαφάνεια, δεν ήταν φυσικά μόνο
θέμα λογοδοσίας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είδαν τη
"διαφάνεια" ως εργαλείο προκειμένου να ασκούν μεγαλύτερη
επιρροή στις μακροπρόθεσμες προσδοκίες της αγοράς. Τα δάνεια
αυτοκινήτων, τα στεγαστικά δάνεια για μια οικογένεια και τα
επιτόκια της αγοράς εταιρικών ομολόγων εξαρτώνται, σε μεγάλο
βαθμό, από τις πιο μακροπρόθεσμες αποδόσεις των ομολόγων του
αμερικανικού δημοσίου - και όχι από το βραχυπρόθεσμο
επιτόκιο πολιτικής της Fed.
Για να διατηρήσει
την κυριαρχία της στην ευρύτερη αγορά, η Fed έπρεπε να
διαχειριστεί τις προσδοκίες πολιτικής για πολλά χρόνια στο
μέλλον. Ο Bernanke το έκανε εν μέρει προσθέτοντας τις
προβλέψεις για τα επιτόκια των υπευθύνων χάραξης πολιτικής
στη Σύνοψη των Οικονομικών Προβολών και δεσμευόμενος να
διατηρήσει την πολιτική διευκολυντική για μεγάλο χρονικό
διάστημα.
Μήπως λοιπόν το
μήνυμα ξεφεύγει από τον έλεγχο; Όχι ακόμη. Συνολικά, είναι
ακόμη αρκετά σαφές ότι η Fed, υπό την ηγεσία του ήπιου
"γερακιού" Powell, θα αυξήσει τα επιτόκια κατά επιπλέον 25
μονάδες βάσης σε ένα εύρος από 5% έως 5,25% όταν οι
υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συναντηθούν στις 2-3 Μαΐου. Εάν
ωστόσο η ενότητα ήδη ξεφτίζει στα άκρα της, υπάρχει
πραγματικός κίνδυνος να καταρρεύσει όταν η λήψη αποφάσεων
γίνει πιο δύσκολη αργότερα εντός του έτους. Η Fed δεν έχει
αντιμετωπίσει ποτέ ένα συνδυαστικό αίνιγμα
πληθωρισμού-ανάπτυξης όπως αυτό στην εποχή της διαφάνειας.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να ελέγξουν τις
προσδοκίες μόνο όταν συγχωνεύονται γύρω από ένα συνεκτικό
αφήγημα και ζητούν από τις αγορές να το αγοράσουν.
Όπως έγραψε ο
Levin κλείνοντας.
Εάν δεν το πράξουν, καταλήγουν απλώς να τροφοδοτούν
την αστάθεια και αυτό θα μπορούσε να κάνει την "ήπια ύφεση"
που πολλοί οικονομολόγοι φοβούνται χειρότερη απ’ όσο
χρειάζεται. |
