|
Όπως χαρακτηριστικά
έγραφε το Bloomberg σε πρόσφατη ανάλυση του. Το ευρώ
γιορτάζει 25 χρόνια "εικονικής" ύπαρξης αυτόν τον μήνα, με
την ψηφιακή του δημιουργία το 1999 να ακολουθείται από την
εισαγωγή φυσικών χαρτονομισμάτων και κερμάτων το 2002. Έχει
ενσωματωθεί με επιτυχία ως το εγχώριο μέσο ανταλλαγής εντός
της ευρωζώνης των 20 χωρών-μελών. Ενώ η επιβίωσή του πλέον
δεν απειλείται, το κοινό νόμισμα έχει σημειώσει μικρή πρόοδο
στον ευρύτερο στόχο του να αμφισβητήσει τον ρόλο του
δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος - αντίθετα,
μάλιστα, έχει κάνει και βήματα πίσω.
"Αποδολαριοποίηση";
Η αποδολαριοποίηση
είναι ένα διαχρονικό θέμα συζήτησης, ωστόσο το πράσινο
νόμισμα παραμένει "βασιλιάς". Η χρήση του ευρώ στις
συναλλαγές μέσω SWIFT - του κύριου παγκόσμιου
συστήματος διασυνοριακών πληρωμών - είχε μειωθεί στο 22%
μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, από 38% τον Ιανουάριο
του 2023. Το δολάριο έκανε αντίστοιχα ένα άλμα, με τη χρήση
του να σκαρφαλώνει στο 48% από 40%. Το μεγαλύτερο μέρος
αυτής της μεταστροφής οφείλεται σε μια αλλαγή στην πρακτική
της αγοράς, όταν το SWIFT άλλαξε τη μέθοδο υπολογισμών του
προκειμένου να μετρά με μεγαλύτερη ακρίβεια τα δεδομένα των
εμπορικών τραπεζών τα οποία αποστέλλονται στην Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα. Το κοινό νόμισμα, ωστόσο, σε κάθε
περίπτωση, έχει αποτύχει να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες των
δημιουργών του.
Αξίζει να σημειωθεί
ότι η χρήση "άλλων" νομισμάτων αυξήθηκε επίσης, στο 15% (από
10%) το 2023. Το κινεζικό γουάν σκαρφάλωσε στο 4%, περνώντας
στην τέταρτη θέση, μπροστά από το γιεν Ιαπωνίας, με τη
βρετανική λίρα (στερλίνα) να παραμένει στην τρίτη θέση.
Ωστόσο, μια μεγάλη αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη - οι
παγκόσμιες ροές πληρωμών ενδέχεται να μην καταγράφονται
πλέον πλήρως στα δεδομένα του SWIFT.
Τεκτονικές
μετατοπίσεις
Το διμερές εμπόριο
μεταξύ της Κίνας, της Ρωσίας και του υπόλοιπου μπλοκ των
BRICS+ είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, ωστόσο η πιθανότητα
αύξησης είναι σαφώς υπαρκτή. Ο Kit Juckes, επικεφαλής
στρατηγικής νομισμάτων στη Societe Generale, ανέφερε ότι το
πραγματικό ζήτημα εδώ αφορά τον διεθνή κατακερματισμό.
Εκτιμά, δε, ότι γίνεται πολύ πιο δύσκολο να έχουμε μια
ακριβή γνώση των δεδομένων, ωστόσο αναμένει ότι με την
πάροδο του χρόνου η διαταραχή από την πανδημία και τα
αυξημένα γεωπολιτικά δεινά θα οδηγήσουν σε λιγότερες
συναλλαγές τόσο σε δολάρια, όσο και σε ευρώ.
Οι συνέπειες από την
εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μειώνουν επίσης το μερίδιο
αγοράς του ευρώ, σύμφωνα με τον Mark Tinker, διευθύνοντα
σύμβουλο της ToscaFund Hong Kong. Οι κυρώσεις ώθησαν την
Ευρώπη να αγοράζει υγρό φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ και το
Κατάρ σε δολάρια. Καθώς οι BRICS+ αρχίζουν να χρησιμοποιούν
λιγότερα δολάρια, η Ευρώπη με τη σειρά της αναγκάζεται να
χρησιμοποιεί το αμερικανικό νόμισμα πιο συχνά.
Το Γραφείο Ελέγχου
Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών των
ΗΠΑ μπορεί να έχει ξεκινήσει την
κίνηση για το
πάγωμα των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Ρωσίας, ωστόσο η
ΕΕ έχει εισέλθει σε μία ανάλογη διαδικασία - ακόμη κι αν
σχεδιάζει απλώς να φορολογήσει τα κέρδη τους αντί να
κατασχέσει τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Περίπου 200
δισεκατομμύρια δολάρια πιστεύεται ότι κρατούνται "παγωμένα"
σε ευρωπαϊκούς θεσμούς, κυρίως παγιδευμένα στο όχημα
διακανονισμού Euroclear.
Η διπλή πρόκληση του
τερματισμού της ευρωπαϊκής εξάρτησης από τους φθηνούς
ρωσικούς υδρογονάνθρακες - οι οποίοι πληρώνονταν
αποκλειστικά σε ευρώ - και της αναγκαστικής εισαγωγής της
ηπείρου στην ενεργειακή αγορά του δολαρίου αποτυπώνει μια
ριζική αλλαγή στο παγκόσμιο εμπόριο. Μέρος αυτής της
επίδρασης των βασικών εμπορευμάτων θα εξαφανιστεί με την
πάροδο του χρόνου καθώς συνεχίζεται η μετάβαση στις
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ωστόσο πιο μόνιμη είναι η
αλλαγή στο τι πουλά η ΕΕ στη Ρωσία και την Κίνα.
Πολλά από τα
προϊόντα πολυτελείας και μεταποίησης τα οποία αγόραζε η
Ρωσία από την Ευρώπη προμηθεύονται τώρα στη Μόσχα από την
Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Είναι ο χειρότερος από όλους τους
κόσμους για τη μηχανή εξαγωγών του ευρώ, αν και τουλάχιστον
η αξία του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος είναι σταθερή και
περίπου ευθυγραμμισμένη με τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο του
έναντι του δολαρίου.
Η εμπορική σχέση
Κίνας-ΕΕ ανέρχεται σε 900 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως,
ωστόσο στρέφεται όλο και περισσότερο ενάντια στα
μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Ευρώπης. Η Κίνα αγοράζει
λιγότερα προϊόντα υψηλής αξίας από το μπλοκ. Ο γερμανικός
κλάδος αυτοκινήτων αυξάνει την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων
για να αντιμετωπίσει τον κατακλυσμό από κινεζικά φθηνά EV,
ωστόσο βρίσκεται αντιμέτωπος με μια μεγάλη μάχη. Η Γερμανία
έχει τουλάχιστον τη νομισματική δύναμη πυρός να προστατεύσει
τις βιομηχανίες της: ένα πακέτο 902 εκατομμυρίων ευρώ (983
εκατ. δολαρίων) έπεισε τη σουηδική εταιρεία κατασκευής
μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων Northvolt προκειμένου εκείνη
να κατασκευάσει μια νέα μονάδα κυψελών στη Γερμανία και όχι
στις ΗΠΑ.
Η υπόλοιπη ευρωπαϊκή
μεταποίηση μπορεί να χρειαστεί ευρύτερη βοήθεια, για
παράδειγμα με έκδοση περισσότερου κοινού χρέους της ΕΕ, όπως
ζήτησε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Οι ελπίδες η
ζώνη του ευρώ να εισαγάγει μια ολοκληρωμένη δημοσιονομική
ένωση έχουν εξατμιστεί, ωστόσο απαιτούνται πολύ περισσότερα
διορθωτικά μέτρα, όπως η αντιμετώπιση των αιώνιων
δημοσιονομικών ελλειμμάτων και της υποβαθμισμένης ανάπτυξης,
πριν καταστεί δυνατή οποιαδήποτε πολιτική μεταρρύθμιση, όπως
η δημιουργία μιας ένωσης κεφαλαιαγορών.
Διόλου σίγουρος
ρόλος
Ενώ η μείωση της
χρήσης του ευρώ και το αντίστοιχο άλμα στην κυριαρχία του
δολαρίου μπορεί να ήταν υπερβολική πέρυσι, οποιαδήποτε
διόρθωση είναι πιθανό να είναι μέτριου επιπέδου μέχρι να
καθαρίσει ο γεωπολιτικός "αέρας". Μέρος της απώλειας θέσης
και σημασίας για το ευρώ θα είναι μόνιμη. Η θέση του
δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος είναι
αδιαμφισβήτητη.
Δώδεκα χρόνια μετά
τη δέσμευση του Μάριο Ντράγκι να κάνει ό,τι χρειαζόταν για
να διαφυλάξει το ευρώ, η ύπαρξή του μπορεί βεβαίως να είναι
εγγυημένη, ωστόσο ο παγκόσμιος ρόλος του δεν είναι κάθε άλλο
παρά σίγουρος. |
