|
Διαμορφώθηκε ένα συνεκτικό σύστημα, έντονα
εσωστρεφές· ένα ισχυρό και παρεμβατικό κράτος το
οποίο εθνικοποίησε πολλές μεγάλες επιχειρήσεις.
Έτσι προωθήθηκε η τεχνολογική και οικονομική
ανάπτυξη και αμβλύνθηκαν οι εντάσεις ανάμεσα στο
Κεφάλαιο και στην Εργασία. Αυτό το πρότυπο
ενέπνευσε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και
την Ελλάδα της Μεταπολίτευσης.
Προσαρμοσμένο στον τότε διπολικό κόσμο με τα
κλειστά σύνορα, το πρότυπο αυτό άρχισε να
κλονίζεται στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Καθώς η
Παγκοσμιοποίηση δεν συμβαδίζει με συνοριακούς
περιορισμούς της οικονομίας, οι αγορές
αμφισβήτησαν τον καθοδηγητικό ρόλο του Κράτους.
Ο Νεοφιλελευθερισμός δυναμίτισε τη σχέση
Κεφαλαίου και Εργασίας. Κάποιες πληθυσμιακές
ομάδες συνδέθηκαν με τα διεθνή δίκτυα·
απομονώθηκαν, όμως, ψυχολογικά, οικονομικά και
πολιτικά από τους “άλλους”- όσοι έμειναν πίσω. Η
κοινωνική διαφοροποίηση εκφράστηκε και
γεωγραφικά. Οι μεγάλες πόλεις, με προεξάρχον το
κεντρικό Παρίσι, αφ’ενός · η επαρχία, αφ’ετέρου,
την οποία εγκατέλειπε το Κράτος.
Η Γαλλία
προσπάθησε να ισορροπήσει, συχνά αδέξια, ανάμεσα
στις κληρονομημένες δομές και τις σύγχρονες
απαιτήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν οι νέες “λύσεις”
να καταργούν λειτουργικές δομές, χωρίς να
προχωρούν επαρκώς προς τις επιτακτικές
πραγματικότητες.
Η Γαλλία,
έχοντας στερηθεί την αίγλη της αποικιοκρατικής
της αυτοκρατορίας, στράφηκε προς την Ευρώπη. Η
Γερμανία, αποσκοπώντας να αποκαταστήσει την
προπολεμική κεντροευρωπαϊκή της ισχύ, τη στήριξε
πολιτικά και οικονομικά. Η Ευρώπη δεν συνέβαλε·
ανέβαλε. Η εισαγωγή του ευρώ έδωσε νέα διορία
στη Γαλλία ως προς τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Τα θεμέλια
του πολιτικού
consensus
έχουν αρχίσει να διαβρώνονται. Όπως σε όλον τον
ανεπτυγμένο κόσμο, η μάζα των εργαζομένων
πιέζεται από τον ανταγωνισμό των “ξένων”, εντός
και εκτός του εθνικού εδάφους. Η διατήρηση της
κοινωνικής ειρήνης απαιτεί τη συντήρηση ενός
πολυδάπανου κράτους, οι συρρικνούμενες
δυνατότητες του οποίου αναλώνονται στις
συντάξεις και σε εν γένει δαπανηρές κοινωνικές
παροχές. Η Γαλλία δεν επενδύει πια στο μέλλον-
επί παραδείγματι στην Εκπαίδευση, προϋπόθεση της
κοινωνικής ανόδου, η οποία, με τις τρέχουσες
συνθήκες, χρειάζεται έξι γενεές για να αποδώσει.
Η
ιδεολογική σύγχυση κλόνισε τη σχέση των
elites
με τα λαϊκά στρώματα. Το ευρωπαϊκό όραμα
παρέμεινε θολό, καθώς περιορίζεται αποκλειστικά
στην οικονομική σκευή της οικοδόμησης.
Ταυτοχρόνως, το εθνικό ιδεολόγημα εξασθένισε.
Τέλος, η παραδοσιακή σχέση του γαλλικού
πληθυσμού με την Καθολική Εκκλησία κατέρρευσε.
Ο
απολογισμός τριών δεκαετιών, κατά τις οποίες η
Γαλλία συμβιβάστηκε με δυσκολία και δυσφορία σε
συνθήκες εν πολλοίς αντιφατικές προς τις
πολιτισμικές και πολιτικές της παραδόσεις,
εκφράζεται στην τρέχουσα κρίση.
Ο κόσμος
αλλάζει. Καλώς ή κακώς, η Παγκοσμιοποίηση
αντιστρέφεται. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει
εισαγάγει σοβαρές αντιφάσεις στο εσωτερικό της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σχέση της Ευρώπης, καθώς
και των μεμονωμένων κρατών, με τις Ηνωμένες
Πολιτείες έχει κλονιστεί. Οι εξελίξεις αυτές
επαναφέρουν στο προσκήνιο τον ρόλο του εθνικού
κράτους. Οι συνθήκες, έως τώρα δυσμενείς για τις
γαλλικές παραδόσεις, ανατρέπονται.
Η σημερινή
“αγνώριστη” Γαλλία πειραματίζεται μέσα σε έναν
νέο παγκόσμιο μετασχηματισμό. Η αυριανή Γαλλία
ίσως θα μας παραπέμπει περισσότερο στη “γνώριμη”
Γαλλία του Ντε Γκωλ.
*Ομότιμος
Καθηγητής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της
Σορβόννης (Paris 1)
Distinguished Visiting Professor, Hellenic
American University
Πρώτη
δημοσίευση στο
New
Ideas
|
