Τετάρτη, 00:01 - 03/09/2025

Οι «λογικές» αιτίες της δυσανεξίας που εκφράζουν πιο συντηρητικοί και εθνικιστές κύκλοι των ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη συχνά αποδίδονται σε εμπορικές τριβές και σε οικονομική αντιζηλία: στο εμπορικό πλεόνασμα της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ, στη διαφορετική φορολογική αρχιτεκτονική (ο ΦΠΑ της ΕΕ είναι συνοριακά προσαρμοσμένος), στους δασμούς (η ΕΕ επιβάλλει 10% δασμό στα επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ οι ΗΠΑ 2,5% στα αυτοκίνητα αλλά 25% στα ελαφρά φορτηγά – ο περίφημος “chicken tax”) και στον αυστηρό έλεγχο/κυρώσεις της ΕΕ προς αμερικανικούς κολοσσούς (Google/Apple/Meta) που στην Ουάσιγκτον εκλαμβάνονται ως υπερρύθμιση. Στο ΝΑΤΟ, ο Ντόναλντ Τραμπ κατηγορεί τους Ευρωπαίους ότι δεν πιάνουν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες και έχει χρησιμοποιήσει ωμή ρητορική αποτροπής· το 2018 χαρακτήρισε την ΕΕ «αντίπαλο στο εμπόριο», ενώ το 2024 δήλωσε πως θα «ενθάρρυνε» τη Ρωσία «να κάνει ό,τι στο καλό θέλει» αν κάποιο μέλος είναι «οφειλέτης». Αυτές οι δηλώσεις δεν είναι απλώς υπερβολές πολιτικού λόγου· αποτυπώνουν προτίμηση για συναλλαγές ισχύος και μονομερείς κινήσεις. Πέρα από τα οικονομικά και θεσμικά, μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης υπάρχουν ουσιαστικές αποκλίσεις σε αξίες και πολιτικό ύφος: ο τραμπικός χώρος βλέπει την ευρωπαϊκή κουλτούρα ως υπερευαίσθητη, αγκιστρωμένη στο παρελθόν και «ενοχική»· αντιπαθεί το υπερεθνικό μοντέλο λήψης αποφάσεων της ΕΕ και συνδέει την Ευρώπη με το Δημοκρατικό Κόμμα και τα ρεύματα woke. Στις δικές του προσλαμβάνουσες, «ηθικολογία» και «αδυναμία» υπερισχύουν της ισχύος και του πραγματισμού—έννοιες που η σχολή America First ιεραρχεί ψηλότερα.

Η κοινή γνώμη στις ΗΠΑ αντανακλά ένα μέρος αυτών των εντάσεων. Σε μέτρηση AP-NORC (20–24 Μαρτίου 2025) το 37% των Αμερικανών χαρακτηρίζει την ΕΕ «στενό σύμμαχο» και το 33% «φιλική». Στα στοιχεία Economist/YouGov (22–25 Μαρτίου 2025), η πόλωση είναι έντονη: μεταξύ Δημοκρατικών ~50% θεωρούν την ΕΕ «σύμμαχο» και ~31% «φιλική», ενώ στους Ρεπουμπλικανούς τα αντίστοιχα ποσοστά είναι ~19% και ~26%. Παράλληλα, στο ΝΑΤΟ, το 83% των Δημοκρατικών πιστεύει ότι οι ΗΠΑ ωφελούνται από τη συμμετοχή, έναντι 49% των Ρεπουμπλικανών. Στο ουκρανικό, ο διχασμός είναι παλιός αλλά κινείται: τον Νοέμβριο 2024 οι Ρεπουμπλικανοί έλεγαν πολύ συχνότερα από τους Δημοκρατικούς ότι η βοήθεια είναι «πάρα πολλή» (42% έναντι 13%), ενώ μέσα στο 2025 η στάση αυτή μετριάζεται—η Pew διαπιστώνει άνοδο του «είναι περίπου σωστά» στους Ρεπουμπλικανούς και άνοδο του «δεν κάνουμε αρκετά» στους Δημοκρατικούς.

Στις πολιτικές, ο Τραμπ προώθησε/εξήγγειλε δασμολογικό αναθεωρητισμό: καθολικό «baseline» 10% σε όλες τις εισαγωγές και πρόσθετο 25% στα αυτοκίνητα/ανταλλακτικά, με «αμοιβαίους» (reciprocal) συντελεστές κατά χώρα—γραμμή που ταιριάζει στην ατζέντα επαναβιομηχάνισης και διαπραγμάτευσης διμερών συμφωνιών αντί για πολυμερείς δεσμεύσεις. Όλα αυτά εδράζονται σε μια μακρά αμερικανο-ευρωπαϊκή διελκυστίνδα, με εξάρσεις και υφέσεις: το 1956 οι ΗΠΑ ανάγκασαν Λονδίνο-Παρίσι να υποχωρήσουν στο Σουέζ· το 1982 συγκρούστηκαν με την Ευρώπη για τις κυρώσεις στον «αγωγό της Σιβηρίας»· το 2002 οι δασμοί Μπους στον χάλυβα αποσύρθηκαν μετά από 21 μήνες υπό την πίεση της ΕΕ/ΟΠΕ (WTO)· το 2003 ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ μίλησε για «παλιά Ευρώπη» όταν Παρίσι-Βερολίνο αρνήθηκαν να συμμετέχουν στην επιχείρηση στο Ιράκ.

Η αντι-ευρωπαϊκή στάση του τραμπικού ρεύματος δεν είναι απλώς ιδεολογική εμμονή· είναι ταυτοχρόνως στρατηγική επιλογή ισχύος και εσωτερικής πολιτικής οικονομίας, σε σύγκρουση με μια Ευρώπη που επιμένει σε κανόνες, θεσμούς και πολυμέρεια.

Τριαντάφυλλος Δελησταμάτης (Athens Voice)

Greek Finance Forum Team

Σχόλια Αναγνωστών