Μετά την πανδημία της Covid-19 και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρώπη ενδέχεται να αντιμετωπίζει ένα νέο υπαρξιακό "σοκ", αυτή τη φορά με τη μορφή της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Από το εμπόριο μέχρι την άμυνα και την τεχνολογία, ο συνδυασμός μερκαντιλισμού και της πολιτικής "Make America Great Again" φαίνεται ικανός να προκαλέσει αναταραχή, αλλά ίσως και να αφυπνίσει τους Ευρωπαίους από τον εφησυχασμό τους.

Όπως έγραψε το Bloomberg σε πρόσφατη ανάλυση του. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως μια ανοιχτή, εμπορικά προσανατολισμένη ένωση, ευδοκιμεί σε περιβάλλοντα βασισμένα σε κανόνες που προάγουν τη σταθερότητα. Αντιθέτως, ο Τραμπ προτιμά τις διμερείς διαπραγματεύσεις, την άσκηση πίεσης και την ανατροπή των ισορροπιών. Οι απειλές του για επιβολή γενικών δασμών 10% και η πίεση για συμφωνία μεταξύ Ζελένσκι και Πούτιν αυξάνουν τις γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις για την ΕΕ. Η οικονομική ζημία από ενδεχόμενους δασμούς εκτιμάται ότι θα μπορούσε να μειώσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 0,3% έως το 2026, ενώ η αποχώρηση των ΗΠΑ από την ευρωπαϊκή άμυνα θα άφηνε σοβαρά κενά.

Η ενότητα της Ευρώπης δοκιμάζεται από εσωτερικές προκλήσεις, όπως η αυξανόμενη δημοτικότητα της ακροδεξιάς και η αποδυνάμωση των ηγεσιών σε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Η πολιτική αστάθεια δυσχεραίνει τη δυνατότητα μιας ενιαίας ευρωπαϊκής γραμμής απέναντι στις προκλήσεις του Τραμπ, ενώ η στρατηγική "διαίρει και βασίλευε" του πρώην προέδρου μπορεί να επιτείνει αυτές τις δυσκολίες.

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις δυνατοτήτων για αντίδραση. Η ισχυρή ευρωπαϊκή αγορά, με 440 εκατομμύρια καταναλωτές, μπορεί να αποτελέσει μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις. Η ΕΕ μπορεί να προσφέρει κίνητρα, όπως την αύξηση αγορών αμερικανικών προϊόντων, ενώ παράλληλα να προετοιμάσει δασμολογικές αντιδράσεις. Στον τομέα της άμυνας, αν και η ευρωπαϊκή ετοιμότητα παραμένει χαμηλή, η ΕΕ θα μπορούσε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, αξιοποιώντας παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Η ευρωπαϊκή οικονομία, παρά τις προκλήσεις, διατηρεί ισχυρές βάσεις με κολοσσούς όπως η Airbus και η ASML Holding. Μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση των επενδύσεων και τη μείωση της γραφειοκρατίας μπορούν να τονώσουν την ανάπτυξη, ενώ η αλλαγή νοοτροπίας στις πολιτικές και στρατηγικές μπορεί να συμβάλει σε μια αυτόνομη και ανθεκτική Ευρώπη.

Η πορεία της Ευρώπης θα εξαρτηθεί από την ικανότητά της να υπερβεί τα εσωτερικά της προβλήματα, να ενισχύσει την ενότητά της και να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα τις διεθνείς πιέσεις. Ενώ οι προκλήσεις του 2025 φαίνονται σημαντικές, η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να αποδείξει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει και να ισχυροποιηθεί στον παγκόσμιο χάρτη.