Από το Marx ως το Soros

Καθημερινή Στήλη με άρθρα για την παγκόσμια οικονομία

Επικοινωνήστε μαζί μας

00:01 - 26/01/24

Η ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) αντιμετωπίζει μια πρόκληση νομισματικής πολιτικής πάνω και πέρα από τον καθορισμό του σωστού επιπέδου βραχυπρόθεσμων επιτοκίων: κατά πόσο και πόσο γρήγορα θα μειώσει τα περισσότερα από 7 τρισεκατομμύρια δολάρια σε τίτλους που βρίσκονται ακόμη στον ισολογισμό της - απόθεμα το οποίο συγκέντρωσε τα προηγούμενα χρόνια για να βοηθήσει στην τόνωση της ανάπτυξης.

Όπως έγραψε το Bloomberg σε ανάλυση του, τον Σεπτέμβριο του 2019, μια τέτοια ποσοτική σύσφιξη δεν έληξε καλά. Οι χρηματαγορές λύγισαν και τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια εκτοξεύτηκαν, καθώς οι τράπεζες βρέθηκαν ξαφνικά με έλλειψη μετρητών. Αναμένω ότι η συγκεκριμένη εμπειρία θα κάνει την κεντρική τράπεζα πιο προσεκτική αυτή τη φορά.

Το χαρτοφυλάκιο τίτλων της Fed διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην παροχή τραπεζικών αποθεματικών. Όταν μειώνεται, άλλοι επενδυτές καταλήγουν φυσικά να κατέχουν περισσότερους τίτλους, αποστραγγίζοντας μετρητά από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους και ως εκ τούτου μειώνοντας το συνολικό ποσό των μετρητών τα οποία διατηρούν οι τράπεζες ως αποθεματικό στη Fed.

Από τον Απρίλιο του 2022, η Fed βρίσκεται σε διαδικασία μείωσης του ισολογισμού της, με τις διακρατήσεις της σε ομόλογα και τίτλους που υποστηρίζονται από ενυπόθηκα δάνεια επί του παρόντος να μειώνονται με ρυθμό περίπου 75 έως 80 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον μήνα.

Ο στόχος είναι να επιτευχθεί εκείνο που οι αξιωματούχοι της Fed αποκαλούν "ευρύ" ή "άνετο” επίπεδο αποθεματικών - αρκετά υψηλό για να καλύπτει τις ανάγκες των τραπεζών και να προωθεί σταθερά βραχυπρόθεσμα επιτόκια, αλλά όχι υψηλότερο από εκείνο το οποίο απαιτείται για την "αποτελεσματική" εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής.

Αυτό σημαίνει ότι το επιτόκιο το οποίο καταβάλλει η κεντρική τράπεζα στα αποθεματικά - αντί για την ποσότητα των αποθεματικών - θα πρέπει να καθορίζει άλλα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, όπως το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων με το οποίο οι τράπεζες δανείζουν η μία στην άλλη.

Όπως έγραψε το Bloomberg, το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού βρίσκεται αυτό το "άνετο" επίπεδο. Στα περίπου 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια - ποσό υπερδιπλάσιο από εκείνο στο οποίο βρίσκονταν τον Σεπτέμβριο του 2019 - τα τραπεζικά αποθέματα είναι σχεδόν σίγουρα υπερβολικά. Τούτου λεχθέντος, οι αγορές βραχυπρόθεσμου δανεισμού υπέστησαν ανοδική πίεση στα επιτόκια στο τέλος του περασμένου έτους, υποδηλώνοντας ότι οι ανάγκες ρευστότητας των τραπεζών μπορεί να είναι μεγαλύτερες απ’ όσο πιστεύαμε προηγουμένως.

Ως εκ τούτου, η Fed θα πρέπει να κινηθεί προσεκτικά. Οι αξιωματούχοι της συζητούν ήδη το πότε θα επιβραδυνθεί ο ρυθμός της ποσοτικής σύσφιξης. Πιθανώς θα δράσουν μέσα στο α’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους, ίσως μειώνοντας κατά το ήμισυ τα ανώτατα όρια εκροών. Ο αντίκτυπος, ωστόσο, αυτής της αλλαγής στην τροχιά των αποθεματικών δεν είναι εξ ολοκλήρου στον έλεγχο της Fed.

Ένα παράδειγμα: τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς, τα οποία είναι υπεύθυνα για το μεγαλύτερο μέρος των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων που είναι σταθμευμένα στον μηχανισμό reverse repo της Fed, μπορεί να συνεχίσουν να μεταφέρουν τα μετρητά τους σε περιουσιακά στοιχεία υψηλότερης απόδοσης, αυξάνοντας την προσφορά τραπεζικών αποθεματικών.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι οι αγορές να ερμηνεύσουν εσφαλμένα μια απόφαση για επιβράδυνση του ρυθμού εκροών ως προάγγελο περικοπών επιτοκίων. Εάν συμβεί αυτό, η Fed μπορεί να χρειαστεί να διατηρήσει τα επιτόκια υψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να εξουδετερώσει την υπερβολική χαλάρωση στις ευρύτερες χρηματοοικονομικές συνθήκες.

Είναι επίσης πιθανό η Fed να επιτρέψει την υπερβολική μείωση των αποθεματικών και πάλι, ωστόσο αυτό μοιάζει πολύ λιγότερο πιθανό. Η κεντρική τράπεζα είναι αποφασισμένη να αποφύγει ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Επιπλέον, ακόμα κι αν συμβεί κάτι τέτοιο, ο κίνδυνος αύξησης των επιτοκίων είναι πολύ χαμηλότερος τώρα, επειδή η Fed έχει καθιερώσει ένα backstop ρευστότητας, γνωστό ως πάγια διευκόλυνση repo, το οποίο οι τράπεζες μπορούν να αξιοποιήσουν εάν τα αποθεματικά τους βρεθούν σε σπάνη.

Ο οικονομικός αντίκτυπος μιας βραδύτερης ποσοτικής σύσφιξης θα είναι αμελητέος: ο προορισμός όσον αφορά το ύψος των τραπεζικών αποθεματικών και το μέγεθος του ισολογισμού της Fed είναι ουσιαστικά ο ίδιος. Η μόνη ουσιαστική διαφορά είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να φτάσει κανείς εκεί.

Η πρόσφατη εστίαση της Fed στον ρυθμό της ποσοτικής σύσφιξης υποδηλώνει ότι έχει μάθει το μάθημα του 2019. Εάν προχωρήσει όπως θεωρώ ότι θα πράξει, τυχόν προσαρμογές δε θα πρέπει να αποτελούν πηγή φόβου.

Θα πρέπει επίσης να γίνονται αντιληπτές ως ανεξάρτητες από τις αποφάσεις της Fed για μειώσεις επιτοκίων.