Καθώς η Γερμανία οδεύει προς τις εκλογές του Φεβρουαρίου με την οικονομία της σε ραγδαία επιβράδυνση και τις βιομηχανίες της πληγωμένες από το υψηλό κόστος της ενέργειας, εντείνεται η δημόσια διαμάχη γύρω από τους ιδιαίτερα σκληρούς δημοσιονομικούς κανόνες της και προπαντός γύρω από το φρένο χρέους. Ολο και μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού κόσμου της χώρας τούς θεωρεί όχι μόνον παρωχημένους αλλά και επιζήμιους για τη γερμανική οικονομία, καθώς αποτρέπουν την αύξηση του δανεισμού και τη χρηματοδότηση των αναγκαίων επενδύσεων. Οσον αφορά ειδικότερα το φρένο χρέους, υπήρξε καταλύτης πολιτικών εξελίξεων στις πρόσφατες συζητήσεις για τον προϋπολογισμό του 2025, όταν ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς προσπαθούσε να βρει τρόπο να αυξήσει τον δανεισμό της Γερμανίας. Ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ αρνήθηκε την άρση του φρένου χρέους, παραιτήθηκε από τον κυβερνητικό συνασπισμό και προκάλεσε την πτώση της κυβέρνησης και την προκήρυξη εκλογών.

Όπως έγραφε το Bloomberg σε πρόσφατο άρθρο του, “είναι πολύ πιθανόν το φρένο χρέους να μην επιβιώσει υπό την υφιστάμενη μορφή του στις συνομιλίες του επόμενου κυβερνητικού συνασπισμού», εκτιμά ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, κορυφαίος οικονομολόγος της επενδυτικής Berenberg, που τονίζει πως «μετά όσα συνέβησαν στον κυβερνητικό συνασπισμό, οι Σοσιαλδημοκράτες ή οι Πράσινοι δεν θα διανοηθούν να ενταχθούν σε νέο συνασπισμό χωρίς να έχει αναθεωρηθεί το φρένο χρέους, και οι Χριστιανοδημοκράτες το γνωρίζουν». Τη σαφή αλλαγή κλίματος στη χώρα σηματοδοτεί η στροφή του Φρίντριχ Μερτς, υποψήφιου καγκελαρίου των Χριστιανοδημοκρατών, που αναγνώρισε πως η Γερμανία χρειάζεται περισσότερη δημοσιονομική ευελιξία για να χρηματοδοτήσει επενδύσεις στις απηρχαιωμένες υποδομές της χώρας, στην ενέργεια αλλά και στην άμυνα. Την περασμένη εβδομάδα ο κ. Μερτς άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να δεχθεί νέα αναστολή ή ίσως και κατάργηση του φρένου χρέους προκειμένου να δοθούν μεγαλύτερα περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών στην κυβέρνηση. Η τοποθέτησή του αιφνιδίασε πολιτικούς παρατηρητές και οικονομικούς αναλυτές, καθώς σηματοδοτεί καίρια μεταβολή από την πάγια θέση του συντηρητικού κόμματος, που θεωρεί θέσφατο το φρένο χρέους με το αυστηρό όριο στον δανεισμό της χώρας. Ηταν, άλλωστε, το κόμμα του που είχε προσφύγει στο Ανώτερο Δικαστήριο της χώρας καταγγέλλοντας την κυβέρνηση για την παραβίαση του φρένου χρέους όταν αυτή επιχείρησε να αυξήσει τον δανεισμό.

Υπέρ της αναστολής του και οι Χριστιανοδημοκράτες, στόχος η μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία για να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις.

Το φρένο χρέους αποτελεί πρόβλεψη του γερμανικού Συντάγματος που θεσπίστηκε το 2009 προκειμένου να ανακόψει την περαιτέρω άνοδο του χρέους της χώρας δεδομένου ότι αυτό είχε εκτοξευθεί στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Περιορίζει τον δανεισμό της χώρας σε ένα ισχνό 0,35% και προβλέπει εξαιρέσεις μόνον σε περίπτωση ύφεσης ή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης και εθνικού κινδύνου. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Γερμανία παρουσιάζει μονίμως σημαντικό έλλειμμα δημοσίων επενδύσεων και δέχεται επανειλημμένως τις επικρίσεις και τις συστάσεις του ΔΝΤ, που της συνιστά να δαπανήσει για να αναβαθμίσει τις απηρχαιωμένες υποδομές της. Σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Dezernat Zukunft του Βερολίνου, η Γερμανία πρέπει να αυξήσει τις δαπάνες κατά 800 δισ. ευρώ ετησίως στο διάστημα από το 2025 έως το 2030 προκειμένου να επενδύσει σε έργα υποδομής, να ενισχύσει την άμυνά της και να τονώσει το δυναμικό ανάπτυξης της οικονομίας της.

Αβεβαιότητα στη Γαλλία

Το παράτολμο πολιτικό στοίχημα του Εμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές τον Ιούνιο έχει βυθίσει τις επιχειρήσεις της Γαλλίας σε παρατεταμένη απαισιοδοξία και υπονομεύει τις προσπάθειες του Γάλλου προέδρου να μετατρέψει τη δεύτερη οικονομία της Ευρωζώνης σε κέντρο επενδύσεων.

Τα σχετικά στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η γαλλική στατιστική υπηρεσία Insee προστίθενται σε σειρά άλλων στοιχείων και ερευνών που κατατείνουν σε μια παρατεταμένη και επίμονη αβεβαιότητα και αναπόφευκτα σε αναβολές και καθυστερήσεις των επενδυτικών σχεδίων των επιχειρήσεων.

Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη σημείωσε τον Νοέμβριο νέα υποχώρηση και βρίσκεται στις 96 μονάδες, ενώ ειδικότερα στον τομέα των υπηρεσιών σημειώνει πτώση δύο μονάδων. Βελτίωση παρουσιάζει η εμπιστοσύνη μόνο στον μεταποιητικό τομέα, φτάνοντας στις 97 μονάδες, έχοντας ανακάμψει ελαφρώς σε σύγκριση με τον Οκτώβριο, αλλά και πάλι παραμένει για έβδομο συναπτό μήνα κάτω από τον μέσο όρο των 100 μονάδων. Η εικόνα αντανακλά την κρίση στην οποία βρίσκεται η Γαλλία από τη στιγμή που ο πρόεδρος Μακρόν διέλυσε αιφνιδιαστικά την Εθνοσυνέλευση και οδήγησε τη χώρα σε εκλογές. Χρειάστηκαν προσπάθειες δύο μηνών για να διοριστεί κυβέρνηση μειοψηφίας, που προσπαθεί τώρα να περάσει προϋπολογισμό λιτότητας. Τα σχέδια της κυβέρνησης για αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών δέχονται δριμύτατες αντιδράσεις από επιχειρήσεις.